Logopeda

Każde dziecko jest unikalne, jedyne w swoim rodzaju. Jego rozwój przebiega w indywidualnym tempie. Poniższe zestawienie prezentuje rozwój mowy dziecka od chwili urodzenia do szóstego roku życia. Oznacza to, że większość dzieci wykonuje w tym czasie pewne czynności przygotowujące do opanowania systemu językowego, związane ze słyszeniem, rozumieniem i mówieniem. Jeżeli stwierdzisz, że Twoje dziecko nie opanowało we wskazanym poniżej czasie określonej umiejętności, nie oznacza to jeszcze, że jego rozwój mowy jest zaburzony. Jeśli masz jednak jakiekolwiek wątpliwości, niezwłocznie skontaktuj się z logopedą. Specjalista zaburzeń mowy oceni czy Twoje dziecko potrzebuje pomocy logopedycznej, a także udzieli wskazówek jak rozwijać mowę. 

 

Od urodzenia do końca 3. miesiąca życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko reaguje na głośne dźwięki;

- wycisza się lub śmieje, gdy do niego mówimy;

- przerywa płacz, słysząc nasz głos;

- wzmaga lub osłabia ssanie, gdy usłyszy dźwięki.

Nadawanie – mowa:

- dziecko głuży – wydaje dźwięki przypominające gruchanie;

- wydaje dźwięki wokalizowane (samogłoski), a także dźwięki gardłowe (h, k, g);

- pochrapywanie przypominające „r”

- wydaje dźwięki fizjologiczne – parskanie, mlaskanie, chrząkanie, sapanie;

- radośnie piszczy, słysząc znane dźwięki;

- głośno się śmieje;

- używa krzyku i płaczu do sygnalizowania swoich potrzeb;

- płacz jest zróżnicowany - inaczej płacze przy przemoczeniu, inaczej – gdy jest głodne, itp.

 

Około 4 – 6 miesiąca życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko odwraca głowę, szukając źródła dźwięku;

- reaguje na zmianę tonu naszego głosu;

- zwraca uwagę na zabawki, które wydają dźwięki;

- reaguje na muzykę.

Nadawanie – mowa:

- dziecko gaworzy – powtarza ciągi sylab i dźwięków własnych oraz zasłyszanych z otoczenia;

- wydaje dźwięki związane z negacją;

- zagadywane – gaworzy, uśmiecha się, porusza rękami i nogami.

 

Od 7 miesiąca życia do 1 roku życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko odwraca się i patrzy w kierunku źródła dźwięku;

- skupia uwagę, gdy do niego mówimy;

- pytane „Gdzie mam?”, „Gdzie tata?”, „Gdzie lampa?” – wskazuje palcem;

- chętnie uczestniczy w prostych zabawach typu: „Idzie rak”, „Warzyła sroczka”; „A-kuku”;

- zachęcane – wykonuje proste polecenia, np. „daj”;

- reaguje na zakazy;

- próbuje naśladować nasze ruchy.

Nadawanie – mowa:

- intensywnie gaworzy, np. „ta-ta-ta”, „ma-ma-ma”, „da-da-da”, :ba-ba-ba”, „na-na-na”;

- używa dźwięków, by zwrócić na siebie uwagę, a także gdy żąda czegoś;

- szepta;

- wykorzystuje gesty i mimikę, by spytać lub poprosić o coś;

- mogą pojawić się pierwsze wyrazy, np. „mama”, „tata”, „baba”;

- pierwsze słowa nie muszą być kojarzone z konkretnym przedmiotem.

 

2 rok życia, czyli od 12 do końca 24 miesiąca życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko poproszone – wskazuje poprawnie niektóre części ciała;

- wykonuje najprostsze polecenia – „daj buzi”, „zrób pa, pa”;

- słucha z zainteresowaniem prostych piosenek, wierszyków, krótkich opowiadań;

- potrafi wskazać często nazywane przez nas przedmioty.

Nadawanie – mowa:

- stosuje wyrazy dźwiękonaśladowcze: „bach”, „hau”, „brr”, itp.;

- powtarza wielokrotnie wyrazy zasłyszane z otoczenia;

- zaczyna łączyć dwa wyrazy, pojawiają się wyrażenia typu „nie chcę”, „mama daj”;

- wymawia samogłoski: a, u, i, o, e, y oraz spółgłoski: m, b, p, t, n, ł, j, d;

- upraszcza wyrazy – może wymawiać początek lub koniec słowa;

- ma coraz bogatszy słownik.

 

2 – 3 rok życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko rozróżnia przeciwieństwa, np. „chodź – stój”, „nie ma – jest”;

- wykonuje bardziej złożone instrukcje słowne, np. „weź misia i chodź do mamy”;

- wskazuje części ciała.

Nadawanie – mowa:

- nazywa większość przedmiotów znanych z otoczenia – może przy tym popełniać błędy, np. „ludź”, „człowieki”;

- wymawia poprawnie coraz więcej głosek, np. k, g, l;

- trudne głoski może zastępować łatwiejszymi, np. zamiast „szalik” powie „salik”, „sialik”, zamiast „ryba” powie „łyba”, „jiba”, „lyba”;

- pyta: „co to?”, stosuje przeczenia, np. „nie ma mamy”, zaczyna używać liczby mnogiej;

- pytane podaje swoje imię.

 

3 – 4 rok życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko reaguje na głos z innego pokoju i komunikaty z radia lub telewizji;

- potrafi odróżnić wymowę prawidłową od zniekształconej, np. „sanki” – „sianki”.

Nadawanie – mowa:

- jest rozumiane przez osoby obce;

- buduje coraz dłuższe zdania;

- coraz więcej pyta;

- odpowiada na proste pytania: „kto?, „co?”, „gdzie?”, „z kim?”, „w czym?”;

- często upraszcza najtrudniejsze głoski: sz, ż, cz, dż, r;

- zwykle mówi płynnie, czasem mogą pojawić się zawahania, powtórzenia dźwięków, sylab, wyrazów, przeciągania głosek, tzw. rozwojowa niepłynność mowy.

 

4 – 5 rok życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko z uwagą słucha prostego opowiadania i potrafi odpowiedzieć na pytania związane z treścią;

- rozumie komunikaty wypowiadane przez obce osoby.

Nadawanie – mowa:

- zadaje bardzo dużo pytań;

- może wymawiać najtrudniejsze głoski: sz, ż, cz, dż, r;

- buduje bogate zdania – używa coraz więcej przymiotników;

- potrafi opowiedzieć prostą historyjkę;

- stosuje podstawowe reguły gramatyczne, choć czasem jeszcze je myli.

 

5 – 6 rok życia

Słyszenie i rozumienie:

- dziecko rozumie trudniejsze instrukcje, np. „klaśnij w dłonie, a potem połóż ręce na kolanach”;

- potrafi wysłuchać dłuższego opowiadania, bajkę, rozumie morał;

- rozumie określenia typu: pod, na, obok.

Nadawanie – mowa:

- mowa jest wyraźna i poprawna, dziecko prawidłowo wymawia wszystkie głoski języka polskiego;

- poprawnie buduje zdania – stosuje reguły gramatyczne;

- potrafi odpowiedzieć na bardziej złożone pytania, opowiada, używając zdań złożonych;

- potrafi opowiedzieć, co widzi na ilustracji, opowiada bajki;

- potrafi porozmawiać z osobą obcą, nie odbiegając od tematu;

- używa słów określających stosunki przestrzenne i nazywa podstawowe figury geometryczne.

 

Bibliografia:

Cieszyńska, J., Korendo, M. Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. Od noworodka do szóstego roku życia.

Michalak-Widera, I., Węsierska, K. Kamienie milowe rozwoju mowy dziecka od 0 do 6. roku życia.